Kiedy zaczynałam swoją przygodę ze szkołą trenerów nie zdawałam sobie sprawy jak dużo miejsca poświecimy tam komunikacji międzyludzkiej. Wiadomo, chcesz być trenerem musisz umieć przemawiać do ludzi. Tylko, że tu nie chodziło o przemawianie, ale o komunikację – nawiązywanie relacji z drugim człowiekiem. Prowadzenie rozmowy w taki sposób, aby być zrozumianym i zrozumieć tą drugą stronę tak żeby nie wywoływać konfliktów i aby nikt nie czuł się urażony. Uświadomiłam sobie jak niewiele wiem o tej całej komunikacji i jak wiele błędów popełniam w relacjach z ludźmi. Ten kilkumiesięczny kurs był zbawienny dla mnie i mojego otoczenia, choć nie od razu było tak kolorowo.
W tym artykule chcę poruszyć kilka kwestii; pierwsza to zmiany w komunikacji jakie zaszły na przestrzeni pokoleń Baby Boom, X, Y i Z. Opowiem też trochę o płaszczyznach, na jakich przekazujemy swoje komunikaty i jak to działa na naszych odbiorców, a także roli umiejętności interpersonalnych w dzisiejszych czasach.
Jak pisze Sonya Hamlin w swojej książce Jak mówić żeby nas słuchali. Komunikacja we współczesnym miejscu pracy ,,Świat przeżył dwie główne rewolucje w komunikacji. Pierwsza zaczęła się ponad 50 lat temu, druga około 1985 roku. Rewolucje te na zawsze zmieniły wzorce ludzkich zachowań.” Co to za rewolucje, które już bezpowrotnie zmieniły sposoby komunikacji między ludźmi? Pierwszą z nich była telewizja, druga to komputery i internet. Rozwój technologii przyniósł nam bardzo dużo korzyści, ułatwień w codzienności, otworzył okno na świat i w dużej mierze zabrał zachwycanie się słowami.
Kiedyś to komunikacja ustana była głównym sposobem przekazywania wiedzy, informacji, umiejętności i mądrości. Uczyliśmy się od dziadków, rodziców, nauczycieli i innych guru. Nie było kina i telewizji dlatego czytaliśmy. Czytanie było w dobrym guście, kto czytał ten był zdecydowanie bogatszy w wiedzę wszelaką. To wszystko kosztowało trochę wysiłku, ale jak bardzo wpływało na naszą wyobraźnię, rozbudzało ciekawość i budowało relacje międzyludzkie. Dziś to wszystko zastąpiła komunikacja elektroniczna, uzbrojona w szybkość i łatwość przekazu. Często pozbawiona bliskości drugiego człowieka, bezpośredniego kontaktu, relacji. Sama widzę jak niewiele rzeczy jest mnie w stanie zaskoczyć czy zadziwić.
Czynniki zewnętrzne to nie jedyny element sposobu, w jaki odbiorca Ciebie słucha. Ogromny wpływ na to, w jaki sposób Twój komunikat zostanie przyjęty ma osobiste przekonanie i postawy słuchaczy. Wszystko to w dużej mierze zależy od pokolenia, do którego człowiek należy i miejsca, z jakiego przychodzi.
W codziennym funkcjonowaniu czyli w środowisku pracy i życiu prywatnym wyróżnia się cztery grupy odbiorców: pokolenie baby boom (pokolenie urodzone w latach 1946 – 1965), pokolenie X (1965 – 1980), pokolenie Y (Milenialisi 1981 – 1996) i pokolenie Z (1995 – 2012).
Pokoleniu Baby boom towarzyszyła wiara w rodzinę, wspierano tradycyjne role członków rodziny. Pracownicy wiązali się z jedną firmą na całe życie. Praca, kariera, rozwój, awans, pieniądze i uznanie były na pierwszym miejscu. Ludzie chcieli coś zmienić w społeczeństwie i mocno w to wierzyli. Komunikacja często miała formalny system przekazywania informacji.
Pokolenie X miało już inny obraz rodziny, tutaj kobiety wkraczają na rynek pracy, a mężczyźni chętniej zostają w domu wychowując dzieci. Pracownicy X nie wspinają się po szczeblach kariery tak jak poprzednicy. Jeśli co jest mnie tak, po prostu zmieniają pracę. Głównym i najważniejszym celem jest dobre życie. Nie chodzi im o zmianę postaw społecznych, to pokolenie ceni sobie niezależność i własną drogę. W pracy są indywidualistami, w dużej mierze nie mają potrzeby przynależności do grupy. Praca ponad wszystko staje się sloganem. Ciągły przepływ informacji w jedną i drugą stronę to sposób komunikacji charakterystyczny dla tego pokolenia.
Pokolenie Y (Milenialsi) to pokolenie „game boy, play station” oraz wejściu Polski do Unii Europejskiej. Czynniki te mocno kształtują tożsamość tych młodych ludzi, informacje chętnie czerpią z internetu. Zdecydowanie częściej sięgają po e-booki niż tradycyjne książki. Ich uwaga zdecydowanie bardziej nakierowana jest na życie prywatne, potrzebę swobody i elastyczności w pracy. Tak jak ludzie z pokolenia X nie mają problemów ze zmianą pracy. Głównym zmartwieniem pokolenia milenialsów są zazwyczaj problemy środowiskowe. Przepływ informacji – muszę być w ciągłym kontakcie. Internet daje dostęp do nieograniczonej wiedzy więc wiem co jest grane.
Pokolenie Z przejawia wiele cech, które łączą jego przedstawicieli z pokoleniem Y. To pokolenie ma zdecydowanie większą zdolność do swobodnego funkcjonowania w świecie online i offline.
Cechują się dużą pewnością siebie, nauką na zasadzie just in time learning, jest nacisk na work – life balance. Życie prywatne i zawodowe musi tworzyć spójną całość. Ludzie pokolenia Z mają silną potrzebę przebywania w grupie, przekładając cześć swoich relacji na środowisko online. Dostęp do informacji i szybkość jej przepływu może wpływać na poziom ich koncentracji i dłuższego zatrzymania na danym temacie.
Co to wszystko oznacza? Różnice pokoleniowe, a tym samym sposób podejścia do komunikacji, zdobywania informacji i budowania relacji międzyludzkich jest różny na każdym poziomie. Można tu dostrzec, że pokolenia nie nadają na tych samych falach, mają inne wartości, co do rodziny, pracy i pozyskiwania informacji. Różnią się też motywacjami w tych obszarach.
Jak przyciągnąć i utrzymać uwagę tak zróżnicowanych odbiorców? Jak komunikować, aby mój przekaz był czytelny i nie pozostawiał wątpliwości?
Komunikacja między ludźmi posiada wiele wymiarów, a każde spotkanie mówiącego i słuchacza posiada aspekt treściowy i relacyjny. Jak pisał jeden z moich ulubionych psychologów komunikacji Friedman Schulz von Thun: ,,Komunikacja jest rzeczywistością czterowymiarową. Każda wypowiedź ma cztery płaszczyzny.” Opracował on kwadrat wypowiedzi, na który składają się cztery płaszczyzny wypowiadanego komunikatu: zawartość rzeczowa, relacyjna, ujawniania siebie i zawartość apelowa. Każda z tych płaszczyzn jest tak samo ważna w relacji nadawca – odbiorca. Nie zawsze jednak każdą z tych płaszczyzn stosujemy w komunikacji z innymi ludźmi, co często może prowadzić do braku zrozumienia, a tym samym konfliktów.
Czym charakteryzują się płaszczyzny wypowiedzi Friedmana Schulza von Thuna i w jaki sposób komunikować, aby budować relacje z innymi ludźmi dowiecie się z kolejnego naszego artykułu.
Aneta Kalbarczyk – Trenerka, Terapeutka, Coach
Źródła:
Sonya Hamlin, Jak mówić żeby nas słuchali. Komunikacja we współczesnym miejscu pracy. Dom wydawniczy REBIS. Poznań 2013
Friedman Schulz von Thun, Sztuka rozmawiania. Analiza zaburzeń. Wyd. WAM. Kraków 2003
Ernst & Young Global Limited: www.ey.com